Η Σάλπιγξ Ελληνική υπήρξε η πρώτη έντυπη εφημερίδα στην Ελλάδα. Κυκλοφόρησαν μόνο 3 φύλλα (1, 5 και 20 Αυγούστου 1821) τα οποία σώζονται στη βιβλιοθήκη της Βουλής, από δωρεά του Τιμολέοντα Φιλήμονα.
Ποιος την εξέδωσε;
Η έκδοση ανατέθηκε στον λόγιο Θεόκλητο Φαρμακίδη, ο οποίος ορίστηκε «επιστάτης και εκδότης» αλλά ας πάρουμε την ιστορία από την αρχή.
Ο Δημήτριος Υψηλάντης, όταν ήρθε από την Τεργέστη στην Ελλάδα ως Πληρεξούσιος του Αλέξανδρου Υψηλάντη, έφερε μαζί του και ένα μικρό τυπογραφείο, γνώρισε τον Ιάκωβο Τομπάζη, ο οποίος του σύστησε τον Κωνσταντίνο Τόμπρα που είχε μάθει τη δουλειά του τυπογράφου στο Παρίσι και εγκαταστάθηκε μέσα σε ένα τζαμί στην Καλαμάτα φτιάχνοντας το «Εθνικόν Τυπογραφείον».
Εκεί τυπώθηκε λοιπόν και το πρώτο φύλλο της Σάλπιγγος Ελληνικής την 1η Αυγούστου 1821. Ο Θεόκλητος Φαρμακίδης ήταν έμπειρος εφημεριδογράφος καθώς είχε συμμετάσχει και στην έκδοση του περιοδικού Ερμής ο Λόγιος, στη Βιέννη οπότε ήταν εκείνος που επιμελήθηκε την έκδοση.
Η πρώτη εφημερίδα στην Αθήνα.
Το 1822 εκδίδεται στη Στερεά Ελλάδα η χειρόγραφη εφημερίδα “Αιτωλική” ενώ το 1824 ο Ελβετός φιλέλληνας Ιάκωβος Μάγερ εκδίδει την εφημερίδα “Ελληνικά Χρονικά” στο Μεσολόγγι.
Η πρώτη εφημερίδα στην Αθήνα ήταν η “Εφημερίς των Αθηνών” που εκδόθηκε το 1824 από το Γεώργιο Ψύλλα και η οποία γράφεται στη δημοτική και δημοσιεύει σειρά κειμένων για την πνευματική δραστηριότητα της εποχής.
Το 1825 εκδίδεται στο Ναύπλιο με διευθυντή τον Θεόκλητο Φαρμακίδη η “Γενική Εφημερίς της Ελλάδας”, που στη συνέχεια μετονομάστηκε σε “Εφημερίς της Κυβερνήσεως” και εκδίδεται μέχρι σήμερα.
Γιατί η Σάλπιγξ έβγαλε μόνο τρία φύλλα;
Ο Δημήτριος Υψηλάντης θεωρούσε ότι η Σάλπιγξ Ελληνική όφειλε να εξυπηρετεί αποκλειστικά το συμφέρον του Αγώνα και ότι θα έπρεπε να ελέγχει και να κατευθύνει ο ίδιος το περιεχόμενό της, έτσι ώστε να ικανοποιούνται οι εκάστοτε στρατιωτικές και πολιτικές σκοπιμότητες.
Ο Θεόκλητος Φαρμακίδης, υποστηρίζοντας την αρχή της ελευθεροτυπίας, αντέδρασε στην προσπάθεια του Υψηλάντη να υποβάλει την εφημερίδα σε λογοκρισία. Έτσι, ο Φαρμακίδης αρνήθηκε να συνεχίσει την έκδοση.
Ο Θεόκλητος Φαρμακίδης θεωρείται ο «πατέρας» της ελληνικής δημοσιογραφίας. Γεννήθηκε στις 15 Ιανουαρίου του 1784 και πέθανε στην Αθήνα στις 26 Απριλίου του 1860. Ήταν διδάσκαλος του Γένους, αγωνιστής της Επανάστασης, κληρικός και από τους κορυφαίους Έλληνες διαφωτιστές.
Στο πρώτο του άρθρο στην Ελληνική Σάλπιγγα, ο Θεόκλητος Φαρμακίδης σημειώνει: «Εις τας παρούσας περιστάσεις της Ελλάδος, ότε το ελληνικόν γένος, μη υπομένον τον βαρύν της τυραννίας ζυγόν, τον οποίον έφερεν αναξίως αιώνας ολοκλήρους, απεφάσισεν υπό την προστασία της Θείας Προνοίας, να πιάση τα όπλα, διά να αναλάβη την οποίαν απώλεσεν αυτονομίαν, είναι αναγκαιοτάτη εφημερίς εις την Ελλάδα εκδιδομένη».
Στο πρώτο φύλλο της εφημερίδας μεταξύ άλλων δημοσιεύθηκε και η Προκήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη της 24ης Φεβρουαρίου του 1821, που είχε απευθύνει από το Ιάσιο για την επανάσταση στην Μολδοβλαχία.
Το δεύτερο φύλλο φιλοξένησε επίσης μία έκκληση του Υψηλάντη προς τους κατοίκους της Λειβαδιάς. Στις παραινέσεις αυτές ο πρίγκιπας καλούσε τους Έλληνες να βρίσκονται σε πολεμική εγρήγορση, να βρίσκονται σε ομόνοια, αλλά και να μην κακοποιούν άοπλους Τούρκους.
Στο τρίτο και τελευταίο φύλλο, καταχωρήθηκε η έκκληση του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και της Μεσσηνιακής Συγκλήτου, κατά την οποία γινόταν γνωστό προς όλες τις μεγάλες ευρωπαϊκές Αυλές πως το γένος των Ελλήνων έπιασε τα όπλα και ξεσηκώθηκε για την ελευθερία του.
Παρά τον «αγωνιστικό» χαρακτήρα της εφημερίδας, ο βίος της θα είναι βραχύς καθώς θα σταματήσει την κυκλοφορία της μετά από το τρίτο φύλλο. Ο ίδιο ο Φαρμακίδης τόνισε πως δεν επρόκειτο να αντέξει τις συνεχόμενες επεμβάσεις προληπτικής δημοσιογραφίας.
«Δεν ενέδωσα εις το δεσποτικόν μέτρον της προεξετάσεως» είχε πει.
Τα τρία φύλλα της εφημερίδας φυλάσσονται σήμερα στην Βιβλιοθήκη της Βουλής.
Αναρτήσεις
